DREIGENDE OORLOG VAN JAPAN NU OOK IN NEDERLANDS-INDÏE

Libert Hol laat op een wereldkaart zien hoe de enorme oorlogsvloot van Japan in het diepste geheim via Alaska voor hun verrassingsaanval naar Pearl Harbor op Hawaï vaart

Blitzkrieg van Japan naar Nederlands Indië

Moeder had het in 1940 en 1941 al moeilijk om overdag alleen thuis te zitten met haar dochtertje van 1,5 à 2 jaar in die wildvreemde omgeving in Atjeh. Maar nu, in december 1941 en de eerste maanden van 1942, kwam daar ook nog de mobilisatie van haar man bij door de oorlogsdreiging vanuit Japan. Iedere dag moest haar man voortaan na kantoortijd tot laat in de avond naar de kazerne en bleef ze nog langer alleen thuis. Dat viel haar toen extra zwaar. Op een avond begin maart 1942 kwam vader niet thuis van het wachtlopen op de kazerne. Grote ongerustheid. De volgende ochtend werd ze in allerijl opgehaald door een  legertruck met een paar KNIL-soldaten om de bergen in te vluchten ‘omdat de Jappen waren geland’, zoals ze toen hoorde. Niets kon ze meenemen. Alles moest ze achterlaten. Dicht tegen elkaar gepropt stonden de vrouwen zo met hun kinderen in de legertruck op weg naar een onderneming in de bergen om ook daar nog vrouwen op te halen. Hun vlucht mislukte. Ze werden toch ingehaald door de jap die hen opsloot in een groot complex met een omheining en Japanse militaire bewaking. Haar eerste concentratiekamp.

Het dagelijks leven in een Japans concentratiekamp voor vrouwen en kinderen

Het werd het begin van haar zwerftocht door Noord-Sumatra doordat de jap de gevangen genomen Nederlandse vrouwen en kinderen vaak per trein in goederenwagons (met zinken daken onder de tropenzon!) verplaatsten van het ene concentratiekamp naar het andere. In het begin moesten de vrouwen nog iedere dag een eind buiten het kamp een groot veld met een patjol (=hak) egaliseren. Iedere nacht werd dat geëgaliseerde veld door wilde zwijnen weer omgewoeld. Volkomen nutteloos werk dus en extra zwaar als blanke vrouw in de hitte van de zon.
Het Japanse regiem was meedogenloos: urenlang iedere ochtend in de bloedhitte gebogen in een rij staan om geteld te worden. Boog men niet goed of onvoldoende dan werd er met de karabijn hardhandig geslagen. Voor iedere soldaat moest steeds, als deze voorbij liep, diep gebogen worden. Hij was immers de vertegenwoordiger van hun goddelijke keizer Hirohito. Naar het verhaal hoe hun leven verliep in angst voor de gewelddadige jap en met steeds meer honger en ziekten in die vrouwenkampen werd door de leerlingen van deze groep acht ademloos geluisterd. Er was in de concentratiekampen van Atjeh een hoge kindersterfte en in één kamp stierven er zelfs van de 300 kinderen 295!! Ook liet ik de door mijn moeder zelfgemaakte kadootjes zien die ik voor mijn eerste en tweede verjaardag kreeg en liet deze de klas rondgaan. Tot slot liet ik mijn beer als knuffel zien die ik in mijn vierde levensjaar van het Canadese Rode Kruis gekregen had. Mijn eerste knuffel, die ik nog altijd bewaard had.

Vader aan de Birmaspoorlijn

Het verhaal van vader aan de Birmaspoorlijn was niet minder aangrijpend. Wat dit werk aan de Birmaspoorlijn inhield en hoe de krijgsgevangenen zich in leven hielden ondanks hun steeds slechter wordende eten. Wat men deed om aan wat groente en vlees te komen. Hoe men door het sjouwen van zware houten bielzen voor de spoorlijn en rotsblokken van 50 tot 100 kilo in hun blote bast in de gloeiend hete tropische zon heel veel vocht (en zout!) kwijtraakte door hun forse transpiratie en wat men deed om dit aan te vullen. Een tropische zweer werd door bloedvergiftiging en ondervoeding vaak dodelijk. Hoe de krijgsgevangenen aan de Birma-spoorlijn hun wonden en schurft verzorgden. Deze en meer gedetailleerde verhalen als ook hoe de krijgsgevangenen er de moed inhielden om in leven te blijven staan uitgebreid verteld in mijn autobiografie in de context van de wereldgeschiedenis: “LIBERT Zonder dwarsliggers geen spoorlijn”

Voorbeeldige kinderen met echte aandacht

Wij vonden het indrukwekkend hoe deze jonge sprankelende kinderen en met hun focus op ballet toch zo goed stil en met aandacht bleven luisteren naar de verhalen over de Tweede Wereldoorlog verteld door de beide opa’s van ‘ballerina in spe’ Yuna Djoyoadhiningrat. We waren de juf van groep acht, Michelle Leeman, van de Nationale Ballet Academie dankbaar dat we dit mochten doen.